Japaqov janoblarining jazavasiga javob

Shu kunlarda internet tarmog`ida (gazeta jurnallardan tez tasir maydonida) alifbomizga “osilish” mavzusi keng avj oldi. Har bir kishi o`z fuqarolik pozitsiyasini bildirishga xarakat qilyapti. Bu xol normal xol xisoblab, hammani fikrini o`qib borayotgan bo`lsam-da, lekin so`ngi o`qigan maqolam, aynan journalist deb o`zini tanishtirgan, demak bu sohani 4-5 yil o`qib, hozirgi dardagi menga o`xhagan havaskor qalam tebratuvchilarga o`z (!) sohasi bo`yicha yozishdao`rnak bo`lishi kerak bo`lgan bir kishini yozganlarini har bir satrini o`qib , yozish madaniyatidan totib fikrlashlarigacha yoqa ushladim… bu kishi Japaqov Mirzabek ismli huquqshunos journalist ekanlar.

Muhtaram Mirzabek aka, yozgan maqolangiz kompyuteringizdan internet tarmog`iga ko`chdimi, edi uning uchun siz har bir qatoriga mas`ulligingnizni men aytishim shart emasdir?

Shahnoza To`raxo`jayeva o`z maqolasida hech bir alifboga o`tishni targ`ib qilmagan. Buni u facebook sahifasida ham, siz aytgan o`sha iqtisodchi Hotamxon Luqmonov «O’zbek olimasiga raddiya: «Lotin alifbosi millatimiz uchun zarur»» sarlavhali maqolasi kun.uz da e`lon qilinganda ham aytib o`tgan. Hotamxon Luqmonov adashgan bo`lsa uni yana eslab, aytib yurish shart emas, fikringizni Shahnoza To`raxo`jayevaga bildirganingizda ham osongina javob olgan bo`lardingiz.

“Иқтисодчи Ҳ.Луқмонов эса шахсий нуқтаи назарданкелиб чиқиб фикрини билдирган. У лоақал касбидан келиб чиқиб, масаланинг иқтисодий томонини яъни, кирилл алифбосида йиллар давомида яратилган на пул ва на тилла билан ўлчаб бўлмайдиган хазинамизнинг, жаҳон адабиёти дурдоналарнинг ҳавога учишини ўйлаб ҳам кўрмаган”

Hurmatli Mirzabek Japaqov, siz yaqin orada qaysi kutubxonaga kirib ko`rdingiz? Maktab va tuman kutubxonalaridan kirill alifbosida yozilgan kitoblarni qayta ishlab lotin tilida kitob qilish jarayonlari bir necha yillardan buyon davom etayotganini naxotki ko`rmayotgan bo`sangiz? Yoki nazaringizda siz aygan kitoblarbiron kun yana sizdek “zabardast”lar chiqib, kirill alifbosiga qaytamiz, deya biron omborlarda yig`ib turilibdi  deb o`ylab yurganmidingiz? Na pul va tilla bilan o`lchab bo`lmaydigan kitoblar  24 yildan buyon siz va mening, xalqimizning puliga siz va mening farzandlarimizni kelajagini o`ylab lotin alifbosida qayta nashr etilayotganini payqamadingizmi? Siz shuncha kitoblarimizni iqtisodiy tomonini o`yladingizmi? Nega o`sha 1993-yilda shu gaplaringizni aytmadingiz, nega 24 yil jim yurdingiz?

“Хўш, энамиз лотиндан тарқаганмиди-ки, бу алифбо миллатимиз учун шунчалик зарур бўлса!? Бешигимизни лотинлар тебратганмиди-ки, уларнинг алифбосига ўтишимиз шарт бўлса!?...”

Bunisini kechirasizu odnoklasnikida yosh bolalarda ham o`qimagan jumlam desam bo`ladi, sizga jurnalistika fakultetida nutq madaniyati va yozuv madaniyatini, fikrni xalqqa yetkazish madaniyatini qanday o`rgatishganini tasavvur qildim, ustozlaringizga rahmat! Xo`p mening enam lotindan tarqamagan, kirilldan ham, lein siz nega aynan bugunga kelib kirill alifbosini qo`msab qoldingiz< yo sizning enangiz kirilldan tarqaganmi? (savol qattiq tegdimi, qattiq teegadi, izning savolingiz ham butun xalqqa qattiq tegdi-da!) yoki sizga kirill alifbosini qo`llab yubor, degan biron “iltimos” bo`ldimi? Xar xolda shaxsiyatnida oraga tiqib kurashga chog`langaningizdan shunday fikrga kelishi mumkinda odam…

“…Айнан мана шу кирилл имлоси туфайли қисқа муддат ичида СССР халқлари, жумладан, ўзбек халқининг ҳам саводсизлиги тугатилди. Ўзбек халқи айнан мана шу имлода ўлмас асарлар яратди, кашфиётлар, илмий ишлар қилинди…”

Sizningcha alifboni inson aqliy salohiyatini oshirib yuboradigan ta`siri bormi? Dunyoning buyuk daholaridan xisoblangan Beruny, al Xorazmiylar kirillda yozganda sizningcha yanada buyuk kashfiyotlar qilib yuborarmidi, yoki mir Alisher Navoiy davrida kirill bo`lmagani ijodiga ta`sir qilganmi?

“Бугунги кунда ҳам тиш тирноғи билан лотин ёзуви ҳимоясига четда туғилган ўзбеклар номидан чиқаётган беш-олтита лўттибозлар мана шуни кўзлаганмиди?...”

Daxshat!

Izohlagani qalam ojiz so`zlar… bilasizmi (bilasiz) shu kunlarda lotin alifbosini ximoyasida turgan ziyolilarimiz kim, O`zbekiston xalq shoiri, ijtimoiy  tarmoqda mash`al bo`layotgan, o`z shaxsiy saytini ikki alifboda barobar yuritayotgan Xurshid Davron va boshqa shunday jonkuyar insonlar! Ular, siz aytayotgandek, o`z asarlarini umri davomida kirill alifbosida bitganlar, lekin butun xalq, O`zbekiston xalqi uchun lotin alifbosi ma`qul deb topilib bu haqda bir qarorga allaqachon kelib bo`lingani uchun endilikda yana alifboni ko`r ko`rona almashtirish millatni savodsizlik sari yetaklash ekanligini his qilgani uchun lotin alifbosini qo`llab quvvatlamoqdalar, siz kabi  erinchoqlik qilib bittagina alifboni o`rganmayotgani uchun osongina yana almashtirishni ko`tar-ko`tar qilishga o`tishmadilar,  o`ylaymanki, ular hozir lotin emas xitoy iyerogliflari bo`lganda ham mallat manfaatlari uchun o`sha alifboni ximoya qilishar edi, sizga o`xshab har yigirma yilda bir butun bir avlodni tajriba quyonchasi qilib yuborishdan oldin, shunga chorlash maqolasi yozishdan oldin ozgina (aqlli odamlar uchun ko`p shart emas) o`ylab olishar edi.

Aytgancha siz huquqshunos ham edingizmi, “lo`ttivoz” degan so`zni ma`nosini va kelib chiqish tarixini bilasizmi, Lut alayhissalom tarixini qisqagina o`qib ko`rganmisiz umringiz bino bo`lib? Nima haqqingiz bor xalqni xaqorat qilishga?!

“…Яна шуниси ажабланарлики, бу “ташаббускор”лар ўзларини саводли қилган, кирилл имлосида нуфузли олий ўқув юртларида ўқиган, илмий ишлари, асарлари шу имлода чоп қилинган, уларни нафақат Ўзбекистон балки бутун СССРга танитган кирилл имлосига ўша пайтда очиқчасига хиёнат қилганидир…”

Siz o`sha paytda qayerda edingiz, nega kirilldan voz kechmaylik, deya dod faryod qilmagansiz o`zingiz? Men aytganman, ular yo`q degan, deya olasizmi? Yo`q-a?

“…Нима учун уларнинг саводига тўғаноқ бўлаётган имлодан воз кечиш мумкин эмас экан?...”

Evrika! 2017-yilga kelib bir journalist Mirzabek Japaqov yoshlarimizning savodiga shu paytgacha lotin  alifbosi to`ganoq bo`layotganini “ixtiro” qildi! Qarsaklar buyuk mantiqqa!

“…Ёшлар нафақат ўзбек адабиёти, балки, Чингиз Айтматов, Гёте, Теодор Драйзер, Жек Лондон сингари кўплаб жаҳон адабиёти намояндаларининг мумтоз асарларини айнан кирилл имлосида севиб ўқимоқдалар…”

O`zingizning yuqoridagi so`zingizni o`zingiz inkor qilayapsizmi, boyagina yoshlarimizning  savodiga achinib turgan edingizku, demak ular sizdan farqli o`laroq kirill alifbosini ham o`rganib borayotgan ekanlarku? Ulr qiziqishga kirill alifbosini ham lotin alifbosi kabi parallel o`zlashtirgani uchun siz kabilar lotin alifbosidagi matnni o`qishga qiynalayotganingiz uchun dunyoning 14% aholisi foydalanayotgan lotin alifbosidan, 20 yildan buyon bu alifboda chiqarilgan millionlab nusxa kitoblardan bir kunda voz kechib, dunyoda 4 % odam foydalanayotgan kirill alifboga qaytishimiz kerakmi? Mustaqillik davrimizdagi yoshlarga , tahminan 17 million yoshlarning kelajak savodiga siz kafolot berasizmi, siz o`z maqolangiz uchun ham javob berishingiz qiyin bo`lgan xolda butun millat ustidan qarg`anishga, xaqoratlashga hamda eng muhimi xukm qilishga hech qanday xaqqingiz yo`qligini  million marta eslatishga tayyorman!

Isroiljon Tillaboyev

Matematika fani o`qituvchisi,

Xalq ta`limi a`lochisi