Сарҳисоб

Ҳаётда шундай пайтлар бўладики, сиз ўз ишларингизни таҳлил қиласиз, тўғри йўлни танладимми, тўғри касб танладимми, қилаётган ишларим ўзим ва оила аъзоларим учун мақбулми каби саволлар билан ўзингизни савол-жавоб қилгингиз келиб қолади.

Касб танлаш одамни аксарият бутун ҳаёт йўлини танлаш билан эквивалент даражага келади кўпчиликда.

Мен ўқитувчилик касбини қандай танлаганим аниқ ёдимда йўқ, бу касбга ёшликдан қизиққанман, дея олмайман, ҳар ҳолда, шуниси эсимда. Лекин яна бир нарсани аниқ айтиб ўтиш жоизки, бу касб бошқа касбларнинг онаси экан, бу касбни танлаганим балки ҳаётимдаги энг яхши танлов бўлса керак. Барча касбларнинг негизи бу ўқитувчилик, мураббийлик, устозлик. Бу касб энг қадимги касблардан эканлиги аниқ. Мамлакатимизда бу касб эгаларига нисбатан ҳурмат эътибор кучли (аскиялар ўз йўлига).

Менинг бошқалардан кўра ғурурланиб айтишим бўлган ютугим бор: мен ўзим ўқиган барча мактабда ўзимни ўқитган устозлар билан ҳамкасб бўлиб ҳам ишлашга улгурдим. Тумандаги 51 ,49 ,65 мактабларда озми- кўпми ўқиганман ҳамда шу ердаги устозларим даврасида бирга ишлаш бахтига ҳам сазовор бўлдим. Шунда билдим, бизни ўқитган устозларнинг янада инсоний жиҳатларини ва олижаноб хокисор, меҳнаткаш инсонлар эканлигини. Дарсдаги қаттиққўлликлари фақатгина бизнинг фойдамиз учун жўртага ясама роль экани ва аслида улар жуда меҳрибон инсонлар эканлигини англадим. Бу кишилардан ўқувчилик давримда олишга улгурмаган билим ва маслаҳатларни ҳамкасб бўлиб олдим ва олишда давом этмоқдаман.

Ҳар бир мактаб ўқувчиларида ўзига хос анъаналар шаклланган бўлади. Бу анъаналар битирувчи ёшлардан укаларига намуна сифатида ўтиб йиллар давомида сақланиб бораверади. Ҳозирда мен ишлаётган Яйпан шаҳар 65-ихтисослаштирилган мактаб интрнатида ҳам йиллар давомида, ҳаттоки мактаб ташкил бўлган даврдан буён сақланиб келаётган анъаналар сақланиб келмоқда. Булардан бири байрамлар кўтаринки руҳда ўтиши. Барча байрамларга ўқувчилар ўзлари тайёргарлик кўриб саҳна кўринишлар, концерт дастурлари тайёрлашади. Хақаро хотин қизлар кунида аёлларимиз ҳамда ўқувчи қизларни эрталабдан бир олам қувончли янгиликлар туҳфа этишади, ўз навбатида ИДУМИ қизлари ҳам Ватан ҳимоячилари кунида йигитларни бўлажак ватан ҳимоячиларимиз, дея ажойиб ҳурмат-эътибор кўрсатиб руҳлантирадилар.

Касб байрамимизда ўқувчиларимиз бутун мактаб каттаю кичик ўқувчилар бирга бўлиб устозларни хурсанд қилишга бел боғлайдилар. Бизда ўқувчилар ётоқхонада қолишади, байрамдан 2 3 кун олдиндан ҳар бир ўқитувчи учун қўлда бир биридан чиройли табриклар ва шеърлар ёзилган конвертлар ясашади,ўқитувчилар хонасини гуллар ва шарлар билан чиройли безатишади. Устозлар суратларини чизиб ойналарга илиб қўяди. Ҳар йили 30 сентябрь куни эрта тонгдан мактаб дарвозасидан бошлаб токи ўқитувчилар хонасигача ҳовлида 2 қатор бўлиб туриб барча устозларни қарсаклар, гуллар ва табриклар билан кутиб олиб хонага кузатишади. Сўнгра дарслар бошланганида ҳам бир кирган устозни яна шундай дарсга қарши олишади. Синфнинг энг кучли билимли ўқувчилари бир ҳафта ўн кунлаб тайёрланишиб, ўша кунги дарсларни ўқитувчини ўтиргизиб қўйиб синфдошларига дарс ўтиб беришади. Дарслардан сўнг эса ўзлари тайёрлаган дастурларни устозларга намойиш қилиб бир олам қувонч бағишлайдилар. Бу байрамдан сўнг ҳар қандай ўқитувчи олам-олам завқ олиб, ўз касбидан мамнун бўлади.

Бундай эътибордан сўнг устозлар шогирдларидан чексиз миннатдорлик, касбидан фахр туйғуси билан кўнгли тоғдек кўтарилади. Ўз йўлини сарҳисоб қилар экан, бу касбни эгаллаб заррача хато қилмаганига ишонадилар ва келажак ишларида катта маънавий қувват ҳис қиладилар. Бор чарчоқларию ташвишлари унутилиб, янги куч билан ўз болаларига-ўқувчиларга билим беришда давом этадилар!

Эй касбларнинг онаси-устоз мураббий касбли ҳамкасбим! Байрамингиз муборак бўлсин, барча мақсадларингиз рўёбини кўринг!!!

Сурат ҳамда видеолавҳаларда Яйпан шаҳар 65 ИДУМИдаги 1 октябрь байрами жараёнлари

Tanganing boshqa tomoni

Mashhur bo'lish qiyin. Yaxshiyamki bizda paparatsilik rivojlanmagan. Unda mashhurlarimizga yanada qiyin bo'lar edi.
Yaqindagina tugagan Rio-2016 olimpiadasida O'zbekistonni dunyoga tanitib, bizni ruhlantirgan qahramonlarimiz haqida tom ma'noda shunday deyish mumkin: Ular endi mashxur! Endi ularning nafaqat hozirgi, balki o'tmishdagi suratlarini topib olgan jurnalistlar ham ular haqida olamshumul yangilikni xalqqa yetkazgandek his qiladi o'zlarini.
O'zbek blogerlari ichida eng ko'zga ko'ringan Sanjar Said ham bugun 1-2 ta bizning sportchilarimizning suratlari haqida o'z fikrini bildirib blog yozdi. Bu blog ijtimooy tarmoqda keng muhokama bo'lib ketdi. Menimcha hali blogda yilga olingan yigit qizlar bu xaqda xabardor emaslar, ular ham albatta bugun erta ko'rishadi va o'z fikrlarini bildirishadi.
Men e'tibor bergan jihatim, bu yigitlar shov shuvlo g'alabalarini hali nishonlamoqdalar. Va ishonamanki, bir piyola choy ustida suhbatinguzni olaylik, degan ularning do'stlari hali ko'p. Biror daftarga yozib har kungi mehmondorchilik ba uchrashuvlarini qayd qilib qo'ygan bo'lishlarigayam ishonaman: bu tabiiy xol. Chunki shinday suhbat qursak, taassurotlarini o'zidan eshitsak  qaniydi deb o'ylab yurganlar orasida biri men ham borman ))
Albatta sportchi qahramonlarimiz bilan suratga tushishni istagan uning qiz do'stlarni ham kam deb o'ylamayman. Maqtanish yoki faxr bilan ijtimoiy tarmoqdagi profiliga qo'yishlari ham tabiuy. Suratga qarab ular shunchaki shunday mehmondorchilikda tushgan suratlari, yolg'iz emasligini ko'rish mumkin. Yana shuni ta'kidlamoqchimanki, bu surat qachon tushilganligi haqda ham ma'lumotga ega emasman. 
Agar yomon niyatda uchrashishgan bo'lganlarida ishonamanki uni tarmoqqa joylashtirmagan bo'lar edilar. 

Xulosam shuki, bir narsani yuz xil qarab turli xil munosabat bildirish mumkin, mana shunday holda keling biz o'z qahramonlarimizni, Jaxon arwnalarida O'zbekiston uchun, siz va mening sha'nim uchun kurashib bizni yanada dunyoga tanitgan yigitlarimizni sha'nini pastga urmaydigan nekbin xulosa qilaylik? Xato ko'rgan bo'lsak, ijtimoiy tarmoqdagi akkuntiga shaxsiy sms yozib nasihat qilaylik?

БББ- Билимлар Беллашуви бўйича

Шу йил 29 май куни Халқ таълими вазирлигига давлатимиз томонидан ўта кучли марказлаштирилиб, фуқаролар учун  қулайликлар яратилган my.gov.uz портали орқали Халқ таълими Вазирлигига шикоят хати йўлладим. Мурожаат хатимни биргина менинг эмас, бутун Ўзбекистон ўқитувчилари номидан деб тушунса ҳам бўлади. Мен ИДУМИда ишлайман, биз математика, филология фанларига ихтисослаштирилганмиз, лекин бошқа фанларимиз оддий мактаб қатори ББга қатнашадилар. Мен ана шу бошқа фанлар ҳуқуқлари юзасидан вазирликка шикоят йўллаган эдим. Аслида ўзим ихтисослаштирилганга ҳам ва оддий синф математика синфларига ҳам дарсга кираман, сезиб турганингиздек, бу хатни ёзишимдан мақсад оддий мактаб ўқувчи ва ўқитувчиларининг меҳнатини ҳимоя қилиш эди.

1-хат

“Ассалому алайкум! Кеча бўлиб ўтган Билимлар Беллашуви Вилоят босқичида ИДУМИлар ихтисослаштирилган синфлари ва оддий мактаблар учун алоҳида савол, масалалар Вазирлик томонида юборилди. Лекин ҳар бир синф, ҳар бир фанга юборилган масалалар оддий мактаб ўқувчилари учун ДТС талабидан юқори, ихтисослаштирилган синфлар учун эса ёки ДТС талаби даражасида, ёки ундан паст савияли масалалар юборилди. Аслида Билимлар Беллашуви Низоми бўйича ихтисослаштирилган синфлар ДТСдан юқори, оддий мактаб ўқувчилари эса ДТС талабидаги масалалар юборилиши ва шу асосда билимдаги бўшлиқлар аниқланиши сизлар томондан ёзилган Низомда белгилаб қўйилган эдику? Синфларга юборилган масалалар ўша синфдан юқори синф материаллар асосида тузилганини қандай тушуниш мумкин? Масалан, 7-синф математика оддий синфига 9-синф геометриясининг "Тўғри бурчакли учбурчакларда пропорционал кесмалар" мавзусидан масала тушди. 7-синф физика оддий синфига ҳам, ва 8-синф физика оддий синфига ҳам 9-синф физикасидан масалалар тушди. 8-синф кимё оддий синфига ҳам ўз синфидан юқори синф масалалари берилди. Бу ҳол бир эмас ҳар бир синфда аниқ кўриниб қолгани оддий мактаб ўқувчилари учун қашқатқич зарба деб қабул қилинди ҳаммада. Лекин ихтисослаштирилган синфларга оддий синф даражасидек содда масалалар тушди. Охир оқибат эса, ҳар икки йўналишдаги синф ўқувчилари ичидан энг юқори балл олган ўқувчи Республикага йўлланмани қўлга киритиш керак бўлганда содда масалаларни ечган ИДУМИ ўқувчилари ғолиб бўлиб кетаверди. Масалани мана шу жойи энг қаттиқ ботди. Агар оддий мактабдан ўз йўналиши бўйича алоҳида, ИДУМИлардан алоҳида ғолиблар Республикага йўлланма олганларида адолат жиндеккина қарор топиши мумкин эди, кечаги иш бўйича эса барча ўқувчи ва ўқитувчилар ўртасида ИДУМИларга алоҳида ҳиммат кўрсатиш деб қаралди. Саволим, нега энди ҳурматли Президентимиз ИДУМИларга шунчалар шароит яратиб беришсаю, у ўқувчилар оддий мактаб ўқувчисидан кўра осон масалалар билан Республикага йўл олиши Халқ таълими вазирлиги томонидан бу йўл билан рағбатлантирилмоқда? Нега оддий мактаб ўқувчиси ИДУМИчалик шароитда (дарслар бўлиб ўтилиши, вхк) ўқимай туриб, Вилоят Беллашувига етиб келсаю, у ИДУМИ ўқувчисидан мураккаб масалани ечишга мажбурланди? Нега Низомда ўша синф даражасидаги масалалар бериш белгилансаю, у синфдан 1, 2 синф юқори мавзулар асосида масалалар берилди. Ушбу масалаларни ким кўриб экспертизадан ўтказиб берди?”

Мурожаат хатимни 29 май куни ХТВга юбордим.

Ушбу хатдан бир кун ўтиб, 30-май куни яна портал орқали, ДТМ, Олий Аттестация комиссияси ва ХТВ, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигига 2-мурожаатимни юбордим. Бу мурожаатни вақтлироқ юбориб жавобини олмаганим боиси ўзим хижолат бўлган эдим, ўзимни айблаб юргандим. Йўқ, аслида бир мен эмас, бутун вилоятнинг энг кучли математик, физик ва химик устозлари билан Вилоят Билимлар Беллашуви вақтида 2 кун суҳбатлашгач, ҳамма ҳам мен қатори тузилган Низомда аниқ фан ўқитувчилари учун берилган вақт ҳеч бир реалликка тўғри келмаслигидан шикоят қилишмоқда эканлар. Шундан сўнг изоҳ сўраб тегишли ташкилотларга ариза ёздик.

2-хат

“Ассалому алайкум! Мен яқинда ўтказилган умумий ўрта таълим педагог кадрларни аттестациядан ўтказиш тартибига ўз эътирозимни билдирмоқчиман. Аттестацияда белгиланган қоидаларга кўра ҳамма фан ўқитувчиларига 36 та тест учун бир хил 1 соатдан вақт берилиши адолатли эмас деб ўйлаймиз. Чунки аниқ фан ўқитувчилари ва ижтимоий фан ўқитувчиларининг битта тест ва шу билан бирга 36 та тест ечиши учун вақт бир хил кетмаслиги кундек равшан. Аниқ фан ўқитувчилари ҳар бир масалани бир бошдан ечиб чиқишлари шарт, ижтимоий, филологик йўналиш ўқитувчилари эса бир ўқигандаёқ тестни ечадилар. Тузилган Низомда бу ҳақда ҳеч ўйлаб кўрилмаганлиги, ҳаммага бир хил вақт берилишидан кўриниб турибди. Ахир математика, физика, кимё фанидан масалаларни турли формулалар билан ечиб чиқариладиган масалага ҳам, ёнидаги бошқа ижтимоий йўналишдаги ўқитувчига берилган, "Қобуснома кимнинг асари? "деган бир ўқишда топиладиган саволга ҳам бир хил вақт берилиши адолатданми? Сизлардан илтимос, барча аниқ фан ўқитувчиларининг талаб-истакларига асосан Аниқ фанлар учун алоҳида вақт жорий этиб қайта аттестациядан ўтказиш ёки уларга бошқа қулайлик беришларингизни сўраймиз.”

1 июн куни директорим менга, “Вазирликка шикоят ёзган экансиз, вилоят Халқ таълими бўлимига ўрганиш учун юборилибди, ВХТБ дан телефон қилиб, “ўша ўқитувчингиз, “ўқувчиларим масалани ечолмай хафа бўлиб чиққани учун ҳаяжонланиб ушбу хатни ёзгандим, аслида адолатли ўтди”, деган мазмунда тушунтириш хати ёзиб берсин”, деяпти”, деди. Йўқ, мен Вилоят ХТБдан эмас, топшириқларни юборган Вазирликдан изоҳ сўраяпман устоз, дея рад этдим, ўша куни кечгача устозимга вилоятдан телефон бўлиб ёздириб беришини илтимос қилаверишди, мен эса, гарчи ўз раҳбарим илтимос қилса-да, балки муносабатларимиз шу иш юзасидан ёмонлашиши мумкин бўлса-да тушунтириш хатини ёзмадим. Эртаси куни, 2 июнда туман Халқ таълими бўлими мудири чақиртирди. Кирдим. Вазирликка шикоят ёзибсиз, деб мендан вазиятни сўради, тушунтирдим. Туман ва вилоят ХТБга менинг эътирозим йўқ, юборилган масалаларга эътирозим бор эди,  дедим. Суҳбатдан англадимки, туман ХТБ мудирига ушбу домладан қандай бўлмасин эътирозим йўқ дея тушунтириш хати олиб беринг, дея вилоятдан топшириқ берилган. Хўп дея, мужмал тарзда бир нималар ёздим ва масъул шахсга бердим, “йўқ бу тушунтириш хатини мудиримиз қабул қилишмайди, ўзингиз кириб агар топширолсангиз, топширинг ана”, деди. Асабларимни асраган ҳолда мудирга ҳам қайта учрашмасдан бинони тарк этақолдим, хатни эса кўчадаги ахлат қутига ташлаб кетдим…

Шу куни Республика таълим марказидан директоримга телефон қилиб, мендан эътирозим йўқлиги хақида тилхат олиб беришини сўрашибди, ёзмаяпти, ёздиролмаяпман, нима қилай ахир, ўзининг, ўқувчиларининг меҳнатига ачиниб кетяпти, дея жавоб берибди раҳбарим.

3-июн куни Вилоятга чақиришларини кутдим, йўқ, ҳеч ким безовта қилмади… сабаби бор экан. 4 июн куни одатдагидек my.gov.uzга кирсам ХТВдан биратўла 2 та хабар келибди. Ҳар икки аризамга жавоб келибди. Дархол очдим, Аттестация бўйича таклифимга кўпинча юборадиган, биз ўрганиб қолган “шаблон” жавоб юборишибди. Ҳа, майли, дея асосий қизиққан Билимлар беллашуви бўйича шикоятимга жавобни очдим: не кўз билан кўрайки, ушбу шикоятимга аввалги аттестация бўйича жавобни .pdf файл кўринишида юклашибдию, менга жўнатиб, ишни беркитишибди! Ижрочи бир киши, файл номери ҳам бир хил… ана сизга юқори ташкилотнинг нозик масалалардан ўзини қуруқ олиб чиқиб кетиши! Ана сизга масъулият, мана биз мақтаган ягона интерактив порталда ўтирган Халқ таълимидаги масъул шахсларнинг ўз айбларини қанчалар беркитиши!

Шундан сўнг мен ХТВга яна, 3-бора аризамни жўнатдим.

3-хат

“Ассалому алайкум!

Мен 29.05.2016 куни Халқ таълими вазирлигига ариза йўллаган эдим. Саволим, Билимлар Беллашуви учун юборилган топшириқлар хусусида эди. Аризам 29 май, соат 8:54 да my.gov.uzга етиб борди ва кўриб чиқиш учун олинди.

30 май куни Педагог кадрлар аттестацияси бўйича яна my.gov.uz орқали Халқ таълими вазирлигига таклиф юбордим. Ушбу таклифим 30 май, соат 07:05 да сизлар томонингиздан кўриб чиқиш учун қабул қилинди.

2 июн куни, менинг ҳар икки саволимга битта жавобни .pdf шаклида юбориб, Билимлар Беллашуви бўйича берилган саволимга ҳеч қандай изоҳ беришмади.

Савол:

1) Президентимиз фуқаролар билан давлат ташкилотлари ўртасида бевосита алоқани ривожлантириш учун шахсан ташаббус кўрсатиб, my.gov.uz ҳукумат порталини яратиб беришди, нега шундай масъулиятли ишда фуқароларнинг мурожаатига бундай совуққонлик билан қаралмоқда?

 2) Нега менинг Билимлар Беллашуви борасидаги саволларимга бошқа саволнинг жавобини юбориб мурожаатни беркитишди?

 3) Вазиримиз ўринбосари ушбу, 29 май кунги аризамни шахсан ўқиб, сўнгра шу мурожаатга жавобни шундай бердиларми?

4) Мен ҳар икки 29.05 ва 30.05 кунлардаги хатларимни ва сизлар томонингиздан юборилган, 2та умуман бошқа мазмундаги саволга берилган битта жавоб ҳақида , скриншотлар орқали фуқаролар мурожаатларига жавоб бермаганлик учун юқори органларга ва Оммавий ахборот воситаларига мурожаат қилаверайми, ёки менинг 29-май кунги аризамга бошқатдан жавоб берасизларми?”

2 кун ўтгач, мени Республика Таълим маркази ходимлари туман ХТБ мудирим орқали сўрашиб телефонлашишимни айтишди. Телефон орқали масъул ходим билан гаплашдик, юз берган муаммони тушунтирдим. Ходим, ушбу ҳолатда улар вилоятларга кўп вариантли банк юборишганини, уларни орасидан ДТС талаби асосида танлаб олиш вилоят халқ таълими бошқармаси масъул ходимлари ва ҳакамлар ҳайъати вазифаси эканлигини таъкидлади. Менга юборилган, 2 саволга 1 жавоб ҳақида ҳеч қандай маълумотга эга эмаслиги, хатимга расмий жавобни шу кунларда юборишларини айтиб ўтди.

Ўйландим: мен нега ХТВга шикоят ёзсам улар вилоят ХТБга юборишди, ахир масалаларни вазирлик юбориб, асосий масъулият уларда-ку,  хўп юборишибди ҳам дейлик, нега унда Вилоят ХТБ менинг мактабим ва у орқали бўлмагач, туманимдаги ХТБ раҳбаримизга менинг эътирозим йўқ, мен ўзим адашиб ёзибман, узр, дея ёзилган тилхат талаб қилгиздилар, ёки юборилган масалаларни ББ низоми 70-а бандида белгиланганидек, вилоятдаги Билимлар Беллашуви учун масъуллар ДТС талабидан қийин даражадаги топшириқларни ўзгартириш киритиб бермаганликлари учун улар ҳам айбдор эканлар-да…

Нихоят, 12 июнда менга ХТВдан жавоб хати келди. Унда фақатгина математика фанидан юборган эътирозим тўғри эканлиги, физика ва кимё фанлари эса ДТС асосида масалалар берилганлиги таъкидланиб, вилоят ХТБ рахбарига ушбу камчиликка йўл қўйган ходимларни меҳнат қонунчилигида белгилангани бўйича жазолаш топширилган эди.

Ушбу блог ёзилиш арафасида, 8-синф Ихтисослаштирилган математика синфдан вилоят босқичида ғолиб бўлгач, Республика ББида қатнашиб, ёзма иш ва тестларни тугатиб чиққан ўқувчимиз билан боғландик. “Домла, Республика босқичида ихтисослаштирилган  синфларга халқаро олимпиада масалалари беришди, оддий синфларга эса китоб доирасидаги оддий масалалар. Бизнинг масалаларни ҳакамлар ҳам тўлиқ ечиб беришмади, ИДУМИлар ичида 82 балл билан 1- ўриндаман, оддий мактабдагилар эса, табиийки, кўпи 90 баллдан юқори”, деди...

Ҳар йилги Билимлар Беллашуви тажрибалардан келиб чиқиб менинг қуйидаги таклифларим Вазирлигимиз томонидан эътиборга олинса, юқоридаги ҳолатлар содир бўлмасди.

Менинг таклифим, ББ ташкил қилинган дастлабки йилдагидек, ҳар бир босқичда  ИДУМИлар (ёки ихтисослаштирилган синфлар) алоҳида, оддий мактаблар синфлари алоҳида Беллашувга киришиб, токи Республика босқичида ҳам шундай қилиб, бир синфдан 2та ўз йўналиши ғолиби эълон қилиниши лозим. Яъни, ИДУМИлар ғолиби ва оддий мактаблар ғолиби. Мана шунда ҳеч қандай эътирозларга йўл қўйилмайди. Бу ҳолда Республика ғолиби ўқувчисига бериладиган нетбук ва ўқитувчисига бериладиган планшет мукофоти 2 баробар кўпаяди, лекин Давлатимизнинг таълимга ажратаётган маблағлари олдида бу, менимча, айтарли маблағ эмас. Муҳими ҳар бир босқичда ғолибликка даъвогар ўқувчилар бутун Ўзбекистон бўйича 2 баробар ўсиб, яна шунча ўқувчи билим олиши кучаяди.

Билимлар Беллашуви - мактаб ўқувчиларининг фанлар бўйича, 5-синфлигиданоқ ўз билимини синаш беллашуви. Унда ғолиб бўлиш туман, вилоят фахрига айланиш демакдир. У бир эмас, минглаб ўқитувчи ва ўқувчиларнинг кечаю кундуз қилган меҳнатлари сарҳисоби. Ота оналарнинг умиди. Президентимиз томонидан ёшларга ташкилланган улкан тадбир.

Афсуски, баъзи масъул ташкилотчилар ҳаракати натижасида бир йиллик орзу-умидни чиппакка чиқариб қўйиш ҳолатлари рўй бериб турибди. Умид қиламанки, бу ҳодиса бутун Республика Халқ таълими мансабдор ходимлари учун дарс бўлиб, келгуси йилларда Беллашувлар Низом асосида ўтказилади.

Дўстлик назарийми?

Укам ва унинг ўртоқлари қўли гул уста бўлиб бормоқда, уларнинг ҳаммалари биргалашиб  жуда кўплаб ишларни тинчитиб юборишида бу ҳунар қўл келмоқда.

Бу 5-6 ўртоқ  ишларини шундай режалаштирадиларки,  қайси ўртоғининг уйида қандай қурилиш режалаштирилган, қачон боришларини маслаҳатлашиб, дарҳол уюшиб беминнат ўша ўртоғиникида ҳашар қилиб кетаверишади. Шундай қилиб улар ўша ўртоғи устага берувчи пулини рўзғорининг бошқа камига ишлаттиришади, Ажойиб дўстларнинг меҳр-оқибатини кўриб ҳавас қиламан.

Ўтган йили эски уйни бузмоқчи бўлдик, укам бир оғиз айтиши билан дўстлари етиб келиб ишни бошлаб юборишди. Эски уйни бузганлар билишади: уйдан чиққан тупроқ гўёки тоғ бўлди, азаматлар тупроғини алоҳида, синч-ёғочни алоҳида қилиб ташлашди, яна камига  “бизнинг борлигимизда битиб қолади”, дея ҳали мўлжалимизда бўлмаган пойдеворини хам қуйиб кетишди. Ҳар куни бизникидан чиқиб, яна бир ўртоғиникида кечки пайт уйини гипс сувоқ қилиб беришгаям улгуришди шоввозлар… Ёзда янги уйни тиклаб қўйишга эришдик. Кузда яна ёрдамга келдилар, биргалашиб уйнинг томини ёпишди. Янги уй ва акамнинг уйини томини ёпишга ҳам 12-20 кун вақтлари кетди. Бу орада бир уйланадиган дўстлари уйини яна ўртага олиб ҳашар қилиб ташладилар ва биратўла йигитни уйлантиргач, кўнгиллари тинчиб қишда дам олдилар. Эрта баҳор бўлиши билан яна бизникида  ҳозир бўлишди, бу сафар ўтган йили ўзлари қурган ва томини ёпган уйни сувоқдан чиқаришди. Сувоқдан чиқариб бўлишига фалокат бўлиб, акамнинг уйига электрдан қисқа туташув натижасида ўт кетди. Янги ёпилган том бутунлай ёниб кетди. 3 ой олдин қурилган, ярақлаб кўзни қувнатган тунука том кўмир каби тус олиб, қараганда этни жунжиктирадиган аҳволга тушиб қолди… Укамнинг ўртоқлари ҳамма қатори далда бўлиш билан бирга, одатдагидек, амалий ишга тушиб кетдилар: бу сафар куйган томни бутунлай очиб, тунукаларни олиб ташлаб, томни сувоқ қилиб беришди, бу эса ҳар сафар ёниб  куйиб томни кўриб юраги сиқилаётган оила аъзоларимиз уни тезоқ унутишига сабаб бўлди…

Ҳар сафар ушбу йигитларнинг ишларини кўрганимда, дўстлик, меҳр-оқибат биз ўзбекларнинг қон-қонимизга сингиб кетганига амин бўламан. Булар бошқалар каби бир бирини фақат тўй-тантаналарида эмас, ҳар қандай оғир ёки енгил кунларида елкасини тута оладиган мард, танти қишлоқ йигитларидир! Булар бир-бирларининг бир оғиз гаплари учун ўз ишларини ташлаб бўлса-да ҳозир бўлувчи холис ёрдамчилар! Бу йигитлар, ҳашар - яхши одат, деган гапларни шунчаки айтиб эмас, амалда исботлаб юрадиган азаматлар!

Ўйланиб қоламан: нега биз бир-биримизникига ҳашарга бормай қўйдик, бунга сабаб нима, вақт камлигими ёки бир ўртоғингизни ҳашарга чақиргандан кўра ўша ишга пул бериб ёлланма ишчи солиш афзал бўлиб қолдими? Ёки биз тирикчиликкка шунчалар қаттиқ берилиб, дўстга ёрдам - фақат маслаҳат бериш, деб ўйлайдиган бўлиб кетдикми? Ота-боболаримиз ўз ҳунарларини ҳам қилишган, ҳам маҳаллада ҳашар дейилса, битта кетмонни кўтариб кетишган-ку? Эслайман, қишлоғимдаги охирги ҳашарни мен мактабга киришим арафасида, 90-йилларни бошида кўргандим. Ўшанда бир амаки отга миниб қишлоқда “фалончи аканикига ҳашарга”дея бақириб ўтган эди, барча йиғилиб, синч қуриб, гувала уриб маҳалладошимизнинг уйини битказишган эди. Хозир ўша уйни ҳар кўрганимда инсонларни бир-бирларига бўлган меҳр-оқибат рамзини кўргандек бўлиб кетаман…

Укамнинг дўстларини ҳурмат қиламан: улар  ўзбегимнинг ушбу йўқолиб бораётган гўзал анъанасини, ҳеч йўқ, ўз дўстлари учун тиклашди! Эртага улардан ўрнак олиб маҳалланинг бошқа ёшлари ҳам тиклашади, улардан кичиклар ҳам бу анъанани давом эттиришади… Зеро, ҳашар миллатимизнинг энг гўзал анъанаси, бу қадрият, анъанани ота боболаримиз ҳеч қандай таажжубсиз, оддий ҳол деб қабул қилишган,  ният қиламанки, эртадан кейин бизнинг ёшларимиз маҳалладошлар  маҳалла-кўйдаги бирор кишининг уйини ҳеч бир манфаатсиз, мажбуриятсиз қуриб берганини эшитишса, йўғе, дея ҳайронлик билан қабул қиладиган бўлиб қолмасинлар! Бизда асрлар давомида қадрланиб келган ибора ўйлайманки, ишонаманки, ҳеч қачон ўз қадрини йўқотмайди. Ҳашар - элимизга ярашар!

Ишдан вақтлироқ бўшаб, уйдаги томорқа юмушларини қилиб туриб, бир дўстимга иш билан телефон қилдим. Гаплашиб, юмушимни битказгач, ишларини сўрадим, моллар турадиган оғилхона қуряпмиз, деб қолди. Айни вақтда томга тупроқ олмоқдалар экан: Томорқа ишимни йиғиштирдим-да, дўстимникига ҳашарга жўнадим!

Burch

Hozirgi davr pedagoglari oldida har zamondagidan ko`ra yelkasida mas`uliyat kattadir. O`qituvchi maktabda ta`limni ham  tarbiyani ham birgalikda olib borishi muhimdir.Darsga kirganimda o`quvchilarga hamma o`qituvchi qatori fanim bilan bir qatorda tarbiyaviy ishlarni ham yonma yon olib boraman. Bir darsda o`quvchilar bilan Vatan oldida fuqarolik burchi haqida suhbat ketdi. Bu mavzu aslida har bir o`qituvchi o`rgatishi lozim bo`lgan eng dolzarb tushuncha deb bilaman. Yurtboshimiz aytganlaridek hozirgi kundagi bo`layotgan tezkor davrda biz o`quvhilarimizni Vatanga sodiq qilib o`stirishimiz eng dolzarb ish bo`lib bormoqda. O`quvchilarimiz ziyrak, zehnli. Hozirgi davr oquvchilari beradigan savollar kopchilikni o`ylatib qo`yishi mumkin. Bu mustaqillik mevalaridir. Bundan fahrlansak arziydi. Suhbat jarayonida o`quvchilar o`zlarining burchlarini gapirib o`tishdi. Men ularga shu bugungi kunda Vatan oldidagi burchingizni bajaryapsizlarmi, dedim. Ikkilanishdi. Bir o`quvchi hali armiyaga borsak albatta bajaramiz, deya yarim hazil javob aytdi. Men, to`g`ri, vatanni qo`riqlash har bir yigit va qizning eng muqaddas burchi, lekin buning uchun armiya yoshiga yetishishni kutish shart emas, siz uy vazifalaringizni turli tuturiqsiz kompyuter o`yinlariga berilmasdan ado etyapsizmi? –ha, deya javob berishdi. –ana shu narsa vatanni qo`riqlayotganingizga misol bo`ladi. Chunki siz vatanning farzanlarisiz, siz o`zingizni zararli narsalardan himoya qilyapsiz, siz Vatanni farzandini himoya qilyapsiz, siz demak Vatanni ertasini himoya qilyapsiz, deya tushuntirdim bola tilida.

  So`ngra o`ylanib qoldim. O`quvchilar burchini shu kabi xayotiy misollar orqali tushuntirdim. O`qituvchilar burchi nimalardan iborat. Yoshlarimizni shunday to`g`ri yo`lga boshlashimiz biz pedagoglarning  vatanimiz oldidagi hmda bizga o`z farzandini ishonib topshigan ota onalar oldidagi ado qilish shart bo`lgan burchdir. Chunki hozirgi yosh avlod oldida tanlash imkoniyatlari ko`p bo`lgan vaqtda biz o`zimizning yuksak qadriyatlarga limmo lim o`zbek milliy qadriyatmizni, vatanimizning dunyo bo`yicha eng tez rivojlanayotgan davlatlar qatorida boshqa davlat ekspertlarining tan olihayotganligini, dunyoda millionlab bolalar xor zor bo`lib yashab, o`qish tugul, bugun biror daydi o`q menga tegib ketmasmikan, deya qo`rquv ostida tunni tonga ulab yashayotgan davrda O`zbekiston farzandi bo`lib tug`ilganimizga shukr qilib, yaxshi o`qishlr ila buni shukronasini qilishga o`rgatishimiz kechiktirib bo`lmas burchimizdir.

Hurmatli hamkasblar, Vatanimiz oldida fahr bilan burchimizni bajaraylik!

Istedodlar bog`boni

Men pedagogik soha bo`yicha maktabda ham, maktab-internatda ham ishlagan o`qituvchi sifatida ushbu ikki o`quv dargohlari farqlari haqida fikrlarimni bildirmoqchiman. Bunda maxsus bolalar uchun mo`ljallangan internat emas,  fanlar chuqurlashtirib o`qitiluvchi maktab-internatni nazarda tutganimni avval boshdan aytib o`tmoqchiman. Demak, ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarning oddiy maktablardan farqlari quyidagicha:

Maktab-internat-bu ba`zi fanlar chuqur o`rgatilishga ixtisoslashtirilgan davlat umumiy o`rta ta`lim dargohidir (IDUMI).

Ixtisoslikdagi fanlar hozirda asosan 3 fan yo`nalishi bo`yicha bo`lishi mumkin.

IDUMIlarda o`qish oylik badali bo`lib, bu har bir o`quvchi uchun har oyda eng kam ish haqi miqdoriga tengdir. Ushbu summa ixtiyoriy tartibda bankka to`lanadi.

O`quvchilar yotoqxona va 4 mahal issiq ovqat bilan ta`minlanadilar.

O`quvchilar ovqatlanishi , darslardan keyin vazifalar qilishi va boshqa ishlar uchun yotoqdagi guruh o`quvchilariga tarbiyachilar biriktirilgan bo`lib, ular ta`lim sifatiga bevosita ta`sir etuvchi pedagoglar hisoblanadi.

IDUMIlarning har bir sinfida o`quvchilar soni 30 nafardan oshmasligi qat`iy belgilab qo`yilgan.

Maktablar va IDUMIlar har bir sinflarining haftalik dars soatlari bir xil.

Xalq ta`limi vazirligi belgilagan nizomga ko`ra IDUMIlar ixtisoslashtirilgan fanlar haftalik dars soatlari oddiy maktabnikidan ko`ra ko`proq o`tiladi, masalan, matematika fani odatda har bir sinfga 5 soatdan o`tilsa, IDUMIlarda bu 7 soatni tashkil qiladi. Bu dars soatlar esa yuqoridagi nizomga ko`ra maktab ixtiyoridagi soatlar va ayrim fanlarning haftalik soatlarini qisqartirish evaziga to`ldiriladi. Bu qisqartirishlar o`quv yili boshida har bir IDUMI uchun bevosita Xalq ta`limi vazirligidan tasdiqlanib amalga oshiriladi.

IDUMIlarda ixtisoslashtirilgan sinflari ixtisoslashtirilgan darslarni har birida 15  nafar o`quvchidan ikki guruhga bo`lgan xolda o`tiladi.

IDUMIlar ixtisoslashtirilgan fanlari uchun alohida darsliklar yaritilgan bo`lib, ana shu darsliklar asosida darslar tashkil etiladi. O`quvchilarga maktablar uchun Xalq ta`limi vazirligi belgilab bergan minimal meyor - Davlat ta`lim standart (DTS) talabidan yuqori darajada samaradorlikka erishish majburiyati  belgilab qo`yilgan.

Ixtisoslashtirilgan sinflarga darslarni yanada chuqur o`rgatishni ko`zda turgan xolda bunday sinflarga faqat 1- va oliy malaka toifa sertifikatiga ega o`qituvchargina dars berishadi.

Ushbu darslarga davlat tomonidan boshqa darslarga qaraganda 20 % qo`shimcha ustama haqi to`lanadi.

IDUMI o`quvchilari 5-sinfdan imtixon asosida saralanib olinadi, bu imtixonlar DTM tomonidan o`tkaziladi.

Yillik baho bo`yicha 3 ta fandan qoniqarli (“3”) baho olgan o`quvchilar IDUMI safidan chiqarilib, o`z xududidagi maktablarga jo`natiladi va o`rniga qayta imtixon asosida boshqa o`quvchi qabul qilinadi.

O`quvchilar o`rtasida yuksak darajada raqobat shakllantiriladi, qizig`i shundaki, har bir darsda ular raqobatchi bo`lishsada, darsdan tashqarida esa bir birga ustozlardek bilgan narsalarini o`rgatishib yordam berishadi.

IDUMI  o`quvchilari hurmatni saqlagan xolda o`zlarini darsda va butun IDUMIda juda erkin tutishadi, darslarda o`qituvchi bilan mavzularga doir muammoli vaziyatlarni o`ta faollik bilan hal etishga o`z variantlarini ko`rsatadi, xoxlagan vaziyat bo`yicha IDUMI direktori bilan ham tortinmasdan murojaat qila oladi, bu esa o`quvchilarning mustaqil fikrlashlarini kuchaytirish uchun qo`llanilgan  muhitning samarasidir.

Maktab-internat o`quvchilari tanlov va musobaqalarda eng yuqori darajada tayyorgarlik ko`rib, IDUMI sharafini himoya qilish burchi deya his etishadi.

IDUMI o`quvchilari o`z o`zlarini boshqarishi yaxshi yo`lga qo`yiladi, mabodo biror nojo`ya qilgan sinfdoshlarini sezsalar buni o`zaro demokratik tarzda to`g`ri yo`lga sola oladilar. Bu esa o`quvchilarda  raxbarlik qobiliyatlarini shakllanishiga sababchi bo`ladi.

IDUMI o`quvchilarini hech qanday  komissiya cho`chitmaydi.

IDUMI oquvchilari madaniy va ma`rifiy ishlarda o`z tengdoshlariga o`rnak bo`lib ko`rsatsa arziydigan bo`lib yurishga xarakat qiladilar. Maktab-internatda belgilangan o`quvchilar kiyimi har bir o`quvchi uchun fahr bo`lib qaraladi.

Ushbu o`quvchilar ilmni olishga doimo chanqoq bo`lib yetishadilar va bu chanqoqlik hech qachon tugamaydigan bo`lib bitiradilar.

IDUMIga kirish o`quvchilar uchun qanchalik sharaf bo`lsa, undan chiqish shunchalar qayg`uli xolat deya bilishadi.

IDUMIda yotoqda yotib o`qiganligi bois bu yerdagi o`quvchilar mustaqil qaror qabul qilish va kundalik xayotda o`zini boshqarishga o`rganib yetishadilar.

Va nixoyat haftalik sarf xarajatlarini o`zi idora qilib, tejamkorlikka ham o`z o`zidan o`rganadilar.

IDUMIni bitiruvchi o`quvchilar Oliy o`quv yurtlariga nafaqat kirishni, balki  eng yuqori o`rinlarda kirishni maqsad qilib qo`yadilar.

Nixoyat yozganlarimga xulosa qilmoqchiman. Ushbu mavzu haqida har kimning oz shaxsiy qarashlari bo`lib, yuqoridagilar mening shaxsiy tahlillarim natijasi, deya qabul  qilinsa bo`ladi. Men so`zlarimga xulosa qilib shuni aytmoqchimanki, ixtisoslashtirilgan maktab-internatlar o`quvchilar istedodlari, qobiliyatlarini yuzaga chiqarishda hukumatimiz tomonidan o`ta puxta o`ylab tashkil qilingan, mustaqil O`zbekistonning ertangi kelajagi egalarini yetishtirishga xizmat qiluvchi, buni o`zlri uchun sharaf deb biluvchi umumiy o`rta ta`lim maktablaridir.

Qorovul

Har safar katta shaharga borganimda istirohat bog`larni aylansam chekka chekka o`rindiqlarda jipslashib o`tirib noma`qulchilik qilayotgan yigit qizlarni ko`rib xayron bo`laman. Oila a`zolarim bilan bo`lsa ularni chalg`itib olib o`tib ketishga harakat qilaman. Bu yigit qizlarning qilib o`tirgan ishiga bir ajablansam, undan ham ko`ra ular yonidan hech nima ko`rmagandek o`tib ketayotgan yoshi katta odamlarni ko`rib battar taajjublanaman. Nahotki, ularga, “tur o`rningdan, senlarni ota onang o`qiyapti deb yuribdi, senlar nima qilyapsan bu yerda”, deydigan odam yo`q bo`lsa, rahmatli Hojiboy aytgandek…

Tumanimiz markazida bozorning yonida stadion oldidaman. Kimnidir kutmoqdaman. Bu stadionga odatda yoshlar futbol maktabi tarbiyalanuvchilari mashg`ulot o`tkazadilar. Tumanga kattaroq san`atkorlar kelishganda bayramlar shu joyda o`tadi. Boshqa vaqt esa tabiiyki, bo`sh turadigan joy. Stadiondagi hojatxonaga odamlarni  qo`yadigan va bu joyni supurib turadigan qorovul bir ayol bor. Bozor kuni bo`lgani uchun stadion darvozasi oldi juda gavjum, xaridoru sotuvchilar shu joylardagi rastalar oldida tinimsiz harakatda. Tabiiyki, stadionga ham bugun kiruvchilar soni ko`paygan. Bir vaqt stadiondan bir qiz chiqib keldi. Rosa bo`yangan, sochlari ham allaqanday eshilgan, xullas, oliftagina qiz. Chiqdiyu, o`z yo`nalishi bo`ylab jadalladi. Xayolimga kelgan fikr, tavba  bo`yoqni qizilini shunchalar chaplashi shartmikan, qizarganini qarang, deb o`ylab turgan ham edimki, uning orqasidan bir yigit  va o`sha qorovul ayol chiqib keldi. Bola boshqa tomonga ketdi, ayol esa baqir-chaqir qilib qarg`ay ketdi: -E turqung qursin qiz bo`lmay, basharang tuppa tuzuk,  unaqang bundoq, kamiga kuppa-kunduzi qilib yurgan ishingni qara beting ko`chgur… (xullas, qarg`ishlar “guldastasi” armug`on qilindi). Shu joylardagi sotuvchi yigitlar qiziqib voqeaga aralashib, “tinchlikmi”, deya so`rashdi. “Anuv … beting ko`chgur stadiondi skameykasida o`tirvolib, og`iz-burun o`pishyapti bitta bola bilan, uyalmaganini qara bularni kuppa kunduzi…”

Qiz va bola rosa ayoldan “tegishi”ni olib bo`lgani ko`rinib turibdi, toki tashqariga chiqqunlaricha. Hartugul, ayolni ancha vaqtgacha javrashidan, atrofdagilarning uni ma`qullab bildirgan fikrlaridan va nihoyat, ikkovi hech qayoqqa qaramasdan jadallagancha ketib yuborganidan buni bilish qiyin emasdi.

Shaharda, istirohat bo`g`larida ko`rgan holatlarim ko`z oldimga keldi. Shahar so`zi madina so`ziga ma’nodosh, madaniyat shaharlardan qishloqlarga keladi, deyishadi, shuni esladimu qo`rqib ketdim. Nahotki katta shahardagi yaxshi yangiliklar bilan birga mana bunday illatlar ham do`ppidekkina tumanimizga kirib kela boshladi, nahotki  erta-indin oilamni, farzandlarimni aylantirgani tuman markaziga olib yurgan paytim istirohat bog`ida bir to`da betarbiyalarni ko`rsatmaslik uchun boshqa yo`lkadan olib yurishim kerak?! Yo`q! Bizga bu kabi yaramasliklar kirib kelinishiga yo`l qo`ymaymiz, bizda har bir odam har bir yoshni notanish bo`lsa-da yomon yo`ldan qaytarib, yaxshi yo`lga boshlaydi, bu kabi ishlardan qaytaruvchi insonlar ko`p hali bizda, bu kabi ishlardan qaytaruvchi, dakki beruvchi hojatxona supuruvchilar, qorovullar omon bo`lsa bu kabi axloqsizliklar avj olishiga yol qo`yilmaydi!

Aniq savol, konkret javob

16-yanvar kuni O`zbekiston Respublikasi xalq ta`limi vaziri Ulug`bek Inoyatov bilan vazirlik saytida online muloqot tashkil etildi. Bugun shu muloqot haqida fikrlarimni o`rtoqlashmoqchiman.

Bu muloqotni kun.uz saytida bir soat oldin o`qidim, yaxshiyam bir soat kech eshitmaganim.

Muloqot soat 10:00 dan 12:00 gacha qilib belgilandi.

Soat 10:03 da vazirlik saytining forum bo`limida “Vazirimiz siz bilan suhbatga tayyor” degan moderator e`loni chiqdi. Vazirga savol yoki taklifni forumning o`zida yoki e-mail orqali berish mumkinligi ko`rsatilgan edi. Afsuski, o`sha vaqtda forumga a`zolik parolim esimga tushmadi (bu, mazkur saytga “ko`p” tashrif buyurganim sharofati :). Shundan song e-mailim orqali taklifimni yuborishga kirishdim.

Taklifimni ancha oldin my.gov.uz portali orqali xalq ta`limi vazirligiga yuborgan va bu haqda blogpost yozgan edim…

 e-mailimdan taklifni yubordim:

“Assalomu alaykum hurmatli vazir janoblari.

Men O`zbekiston tumanidan murojaat qilmoqdaman. 2 ta savolim bor edi. 1)”Yilning eng yaxshi fan o`qituvchisi” ko`rik-tanlovi shartida pedagogning bilim saviyasini tekshiruvchi birorta ham shart yo`q. uning o`rniga video tasvirga tushirib yasama dars tayyorlash buyurilgan. Bu o`qituvchilarga moddiy va ma`naviy qiyinchilik tug`dirmoqda. Shuning o`rniga yuqoridagi kabi test yoki yozma ish qo`yilsa bo`lmaydimi?

2) 9-sinflar fan olimpiadasini Bilimlar Bellashuviga qo`shib Respublika bosqichiniyam o`tkazilsa, bilim sifatiga yaxshi ta`sir ko`rsatardi, shu masalaga nima deysiz? ”

Yozganlarim aslida taklif edi, men shaxsan vazirning ushbu taklifga o`z fikrini bilish maqsadida savol ko`rinishda bergan edim.

E-maildan jo`natgach, 15 minut kutdim, forumga qo`yilmadi. Shundan so`ng e-maildan qayta yubordim. Soat esa 11 dan o`tmoqda. Shundan so`ng vazir kabinetidagi e-mailga javobgar shaxs umrida buncha ko`p sms olmaganidan gangib qoldiyov deya, noiloj saytning forumidan yozish uchun qayta registratsiyadan o`tishga tushdim, sayt esa aksiga olib rosa qotib ishladi, ishni yakunlagach, 3 marta qayta jonatib soat 11-38 da savolim forumga chiqishiga erishdim hamda javobini kuta boshadim…

 Navbat yetgach, mening taklifimga my.gov.uz da qanday javob berishgan bo`lsa, o`sha mazmunda ishchi guruh takliflarni yig`moqda, sizning taklifingiz ham inobatga olinadi, degan umumiy javob oldim. Bu javobni kim aytganini taxmin qilib qo`yaqoldim…

Online muloqotda 1-marta qatnashdim, forumda va boshqa ijtimoiy tarmoqlarda ta`kidlashlaricha O`zbekistonda shaxsan vazirning o`zi online muloqot tashkil qilishi ham birinchisi ekan, buning uchun vazirimizga shaxsan minnatdorchilik bildirish lozim!

Ushbu muloqotda berigan savollar va javoblarni o`qib, ko`plab bilmagan narsalarimga javob oldim. Suhbat juda demokratik ruhda o`tganligi tahsinga loyiq, buni u yerda berilgan savollardan ko`rish mumkin edi. Masalan, quyidagi savollar mening e`tiborimni tortdi:

Sharifa opa savoli, 1-sinf o`quvchilari bir sinfda nechta bo`lishi kerak? Qaror bo`yicha 35 tagacha borishi mumkinligi ta`kidlandi. 1-sinfda 35 ta oquvchi, menimcha, juda ham ko`p. Lekin ba`zi maktablarda bundan ham ko`p bo`lganligini ko`rdik. Boshlang`ich sinf o`qituvhisiga sabr tilayman.

E-mail orqali kelgan bir savolda maktab direktorlari tomonidan tanish-bilishlarini ishga qabul qilish, attestatlarni sotish, poraxo`rlik avjiga chiqqani va bunga qarshi vazirlik nima qilayotganligi so`raldi. Savol egasiga qayerga qanday murojaat qilish kerakligi to`g`risida tushuntirish berishdi.

“Muhabbat1983”: matematika darsliklari umuman talabga javob bermaydi, sifatli qog`ozga kim javob beradi, byudjetning, biz ota onalarning puli kuyyapti? Bunga darsliklar bosqichma bosqich tanlov asosida qayta tuzilganini, ular DTSga javob berihini takidlashdi, xullas borimiz shu, degan javob olgandek bo`ldim.

Maktablarda har yilgi metallolom yig`ish an’anasi haqida e-maildan savol yuborishdi. Mana bu savol judayam dolzarb edi, buni “ko`rmabmiz” deb bahona qilmay, forumga qo`yganliklarini olqishladim. Xullas, shaxsan vazirimiz vazirlik nizomi va “Bola huquqlari to`g`risida”gi xalqaro Konvensiyaga ko`ra o`quvchilar vazifasi faqatgina o`qish, metallolom yig`ish emasligini isbotlab berdilar. Qiziq, ko`pchilik maktab o`quvchilarining metallolom yig`ishiga shu darajada o`rganib ketishganki, ushbu javob, menimcha, yangilik bo`ldi o`sha ko`pchilikkka))

“Maksim Nikolayevich” nikli foydalanuvchi online muloqotga xuddi yonida birorta o`rtog`i bilan chatda gaplashgandek kirishib ketdi. Juda ko`plab savollar berdi, bir martasida, barcha savollarga shaxsan o`ziz javob beryapsizmi, degan murojaatiga vazirimiz to`g`risini aytdiyam-da, “barcha savollarga butun jamoam bilan birgalikda o`tirib javob beryapmiz”, dedi. To`g`ri-da, yuzlab savollarga, ayniqsa, javob berish uchun aniq faktlar talab qilinuvchi tomdan tarasha tushgandek turli xil savollarga butun jamoa oyoqqa turishi tabiiy, haqiqatan ham bir kishi ulgurmasligi tayin. Shundan keyin anavi Maksim deganlari nima deydi deng, “unda saytda noto`g`ri yozishibdide, “Xalq ta`lim vaziri butun jamoasi bilan!” deb o`zgartirib qo`yishsin”, deydi, juda bunaqa emas-da endi, sinfdoshing bilan gaplashib o`tirganing yo`qku, davlat ahamiyatidagi mansabdor bilan davlat ahamiyatidagi masalalar forumidasan! Forum ishtirokchisi madaniyatini ko`rib xijolat bo`lib ketdim.

Online muloqotni ko`chilik kuzatib savol javoblar qizib turganda, biz ham quruq qolmaylik, qabilida ilmoqli savollari bilan “Ozodlik” sayti ham ishtirok etdi. Senlar kam eding, tinchgina o`tirovdik, dedim. Dastlab o`qituvchilarga qo`g`ozbozlik ko`payib ketganligi haqida savol berdi, javob sifatida 2010-yillardagi 18 ta turli daftarlar qisqartirilib, bugungi kunda o`quv-tarbiya jarayoniga taalluqli bo`lgan 6 ta hujjat: yillik ish reja, tarbiyaviy ish reja (faqat sinf rahbari qiladi), taqvim-mavzu reja, dars ishlanmasi (konspekt), dars kuzatish daftari, sinf jurnalini yuritishi belgilangan xolos, deya olishdi. Bu ma`lumot ham men uchun yaxshi ma`lumot bo`ldi, chunki afsuski hozirgi kunda direktor va O`IBDO` (zavuch)larga ushbu ma`lumotlar yetib kelmagan ko`rinadi.

Keying savol esa juda ko`pirtirilganligi ko`rinib qoldi, maktablarda boyning bolasi va kambag`alning bolasiligiga qarab o`qituvchilar muomala qiladi, bunga qanday chora ko`rilyapti emish. Vazir har bir so`zdan ilmoq kutib turgan savol egalariga, atroflicha tushuntirib qo`ydi.

 Ba`zi savol egalarining so`zlaridan, to`grisi, mening ham ensam qotdi, Vazirimizga sabr bersine, bir opamiz Vazirdan audioertak so`rab qolsa boladimi, “qayerdan topay”, deb. Hoy yaxshilar, sizlar “spravochniy byuro”ga yoki “internet qiroli”ga murojaat qilayotganlaring yo`q, yelkasida butun O`zbekiston xalq ta`limini ko`tarib turgan VAZIR (Ministr!)ga savol beryapsiz, endi sal insof bilan-da, yana bir akamiz (hamkasb ham ekanmiz, matematik-informatik) ham rosa bopladilar. Xullas, “kompyuter xonaga qaraganim uchun 0,5 stavka ustama pul kimga beriladi”, deb savol berdilar. “Falon qarorga ko`ra sizga yozib berishlari mumkin”, degan javobni olgach, birpas turib nima deydi, “men unda kimga aytay yozib beringlar, deb, direktorgami?”- desa bo`ladimi. “Maktab qorovuliga” degani odam yo`q )).

Muloqot 2 Soatga mo`ljallangani, ammo vaqt tugash arafasida savollar ko`pligini ko`rib yana bir soat qo`shilgani foydalanuvchilarning minnatdor bo`lishiga sabab bo`ldi.

Muloqot tugagach, baribir ba`zi savollarga javob berilmay qolganligini ko`rdim. Balki ularga shaxsiy xabarlar orqali javob berishgandir, chunki xayrlashuv chog`ida shu kabi so`zlar bilan xayrlashdi U.Inoyatov.

Lekin qolib ketgan savollar ham javobi meni qiziqtirardi. Mana ulardan biri, “Adiba” nikli foydalanuvchi quyidagicha savoli javobsiz qoldi: Ta`limda o`z sohasiga qiziqmagan pedagoglar faoliyat yurityapti, bu esa ta`lim sifati pasayishiga olib kelmoqda. Ushbu muammo yechimi bo`yicha Vazirlikda qanday ishlar qilinmoqda?:

 Mana bu savol javobi esa aynan menga juda zarur edi, chunki maktab internatimizda Respublika Bilimlar bellashuvi g`oliblari bo`lib, ular oylik badal pulini to`lab yurishibdi, afsuski bu savol ham e`tiborsiz qoldirildi… :

Savol: Xalqaro va Respublika tanlovlarining g`oliblari badal to`lovlaridan qaysi oydan boshlab ozod etiladi, o`quvchi aprel oyida g`oliblikni qo`lga kiritgan bo`lsa-chi?

Xulosa qilib aytmoqchimanki, bizning vazirimiz boshqa yuqori lavozimdagi hamkasblariga o`rnak bo`luvchi ulkan ish boshladi, demokratik davlat qurayotgan ayni davrimizda mana shunday to`g`ridan to`g`ri muloqotning ahamiyati katta, yuqori mansabdagi kishilarni oddiy kundalik hayotni real ko`rishiga to`sqinliksiz, filtrsiz imkon yaratib beradi. Eng asosiysi, odamlarni yuqori mansabdor kishi haqida mehrini kuchayishiga, huquqiy bilim ko`nikmasi oshishiga olib keladi.
  Yana bir taklifim shuki, texnologoya rivojlangani sari onlayn muloqot osonlasha boradi, kelgusi muloqotlarni Skayp va shunga oxshash videomunozara tarzida o`tkazilsa yanada yaxshi bo`ladi.

 Rahmat sizga Ulug`bek Ilyasovich Inoyatov!